İRAN İSLAM CUMHURİYETİ’NE YÖNELİK YATIRIMLARDA
SAĞLANAN İMKANLAR
I. Dış yatırımın desteklenmesi ve teşvik edilmesine ilişkin Kanun uyarınca sağlanan yasal imkanlar:
1. Ülke dışına kar sevkiyatı izni,
2. Asıl sermayenin ülke dışına intikal izni,
3. Yatırımın millileştirilmesi durumunda tazminat ödenmesi,
4. Ülke içindeki yatırımcılara tanınan sair hakların tanınması,
5. Nakit olarak sermaye ithali veya makine aleti ve teknik bilgi ithali.
II. Mali İmkanlar:
1. En az 6 yıl vergi muafiyetinden yararlanmak,
2. Muafiyet dönemlerinden sonra %20 oranında vergi muafiyetinden yararlanmak,
3. Ortak verginin sadece %10’u
4. İhracat gelirlerinde %100 oranında vergi muafiyet imkanı,
5. Gelişme için ayrılmış karlarda vergi muafiyeti imkanı
III. Tarifeli İmkanlar:
1. Makine aletleri ithalinde gümrük vergilerinden muaf olma,
2. Üretimin ilk yıllarında tarifeli destekten yararlanma
IV. Diğer İmkanlar:
1. Sanayi sitelerinde elektrik, su, gaz ve haberleşme gibi alt yapı imkanlarına sahip arazi elde etme imkanı,
2. Birçok doğal kaynak imkanları,
3. Ucuz enerji,
4. Bölge pazarlarına ulaşım kolaylığı,
5. Üstün yetenek ve kabiliyete sahip insan gücü
Sorularla İran İslam Cumhuriyeti’nde Yabancı Sermaye ve Yatırımlara Sağlanan Ekonomik ve Teknik İmkanlar
Soru 1. İran İslam Cumhuriyeti’ndeki yatırım ve fabrika kurma alanlarında duyulan gereksinimler nelerdir?
Cevap: İhracat ve kar getiren üretim, sanayi ve hizmetlere ilişkin tüm projelere yönelik yatırımlar talep edilmekte olup desteklenmektedir.
Soru 2. Söz konusu ihtiyaçlar dışında yatırım yapma imkanı var mı?
Cevap : Temelde, yatırım yapmaya yönelik hiçbir sınırlama yoktur. Bu konu, yatırım yapmaya ilgi duyanların yatırımlarını hangi alanda yapmak yönündeki isteklerine bağlıdır.
Soru 3. Yatırım için belirlenmiş herhangi bir limit oranı var mı?
Cevap: Yabancı yatırımlarda limit oranı açısından herhangi bir sınırlama söz konusu değildir. Yatırımın hacmi tarafların ortak tasarı ve üzerinde anlaştıkları sermaye miktarına bağlıdır.
Soru 4: Fabrika yapımında ikinci el makinelerin kullanıma müsaade ediliyor mu?
Cevap: Günlük kullanılmaya elverişli olması ve imal tarihinden 10 yılı aşkın bir süre geçmemiş olması şartıyla söz konusu makine ve donanım aletleri yabancı sermaye olarak ülkeye ithal edilebilir.
Soru 5. Eğer bir iranlı ortak olması gerekirse yatırımdan alacağı hisse payı ne kadardır?
Cevap: Mevcut yasa ve mevzuatlara göre yerli yatırımcıların yabancı yatırım projelerine katılmasında herhangi bir engel bulunmamaktadır.
Soru 6. Yatırımın gerçekleşmesinden sonra ihtiyaç duyulan temel maddelerin veya fabrika tesisi için gerekli aletlerin üçüncü bir ülkeden ithal edilmesine imkan tanınıyor mu? Söz konusu ithalat işlemleri vergiye tabi tutulmakta mı?
Cevap: Üretim faaliyetlerinde ihtiyaç duyulan temel maddelerin ithal edilmesinde herhangi bir sınırlama getirilmemiştir. Aslında yerli ve yabancı yatırımcılar arasında bu düzlemde hiçbir fark bulunmamaktadır. Yürürlükte olan mevzuat hükümleri gereğince ithal edilen temel maddeler, gümrük vergisi ve alımlarına tabi olmakla birlikte tasarlanmış projelerde ihracat ürünleri arasında yer almaları durumunda gümrük alımları sonradan iade edilen temel ihracat ürünleri ile eş değerde işlem görmektedir.
Soru 7. İran’da kurulmuş bir fabrikanın ham maddesi ülke içinde mevcut olmasına rağmen pahalı olması ve kalitesinin düşüklüğü nedeniyle söz konusu ihtiyaç maddelerinin vergisiz olarak dışarıdan ithal edilmesi mümkün müdür?
Cevap: Yatırımcı ham madde ithaline ilişkin karar verip vermeme hususunda serbesttir. Ancak ithal edilmek istenen malın kaliteli yada pahalı olması açısından gümrük vergisi alınmamasında hiç bir neden yoktur.
Soru 8. İran’da yapılan yatırımdan elde edilen gelirin kaçta kaçı hangi şartlarda yurdınışa çıkarılabilmektedir?
Cevap: Yabancı yatırımcılar yaptıkları yatırımlardan elde ettikleri tüm gelir ve kar paylarını yurtdışına çıkarabilmektedir.
Soru 9. Yabancılar tarafından tesis edilen fabrika ve atölyelerde üretilen mallar İran mamulleri kanununa tabi tutuluyor mu?
Cevap: Usulde yerli ve yabancı firmaların ürünleri arasında hiç bir fark bulunmamaktadır. Ancak yabancı yatırım projeleri kapsamına giren üretim malları ülke ürünleri fiyat belirleme ve dağıtım mevzuatı dışında tutulmaktadır.
Soru 10. Yabancılar tarafından tesis edilen fabrikalarda üretilen mallar ihraç edilebiliyor mu? Malların İran’da tüketilmesi zorunluluğu var mı? Söz konusu mallar ihraç edilmesi durumunda ihracat işlemleri İran mamulleri kanunu kapsamında mı gerçekleşiyor?
Cevap: Genel olarak; üretilen malların ihracatına yönelik yabancı yatırım projelerinde hiç bir sınırlamaya gidilmemiştir. Ancak söz konusu projelerdeki ihracatların, yabancı hissedarların kar limitini karşılaması ve mali kredilerin geri ödenmesine kadar devam etme zorunluluğu vardır. Bu bağlamda söz konusu firmaların imzalarını taşıyan döviz bazlı anlaşmalar, elde edilen döviz gelirinin yabancı hissedarın kar payını ya da ortak firmaya tahsis edilmiş kredinin geri ödenmesini doğrudan karşılaması amacıyla belirtilen harcamalar oranında iptal edilir.
Soru 11. Bir bölümü İran’da ve diğer bölümü yurtdışında üretilen malların üretimini yapan fabrikaların İran’da tesis edilmesine imkan tanınıyor mu? Ayrıca montaj yapılmak üzere herhangi bir eşyanın parçalarının ülkeye giriş ve çıkışına müsaade ediliyor mu?
Cevap: İthal edilen mallara ait parçaların üretilmesinde hiçbir engel bulunmamaktadır. Buna bağlı olarak montaj için gerekli parçalar ülkeye getirilebilir.
Soru 12. Yabancı yatırımlar için devlet tarafından kredi veriliyor mu? Bu bağlamda mevcut devlete dayalı genel teşvikler nelerdir?
Cevap: Yabancı yatırımcılar da tıpkı yerli yatırımcılar gibi kredi almak için ülke içi bankalara müracaat edebilmektedir. Dolayısıyla kredi alımı hususunda yerli ve yabancı yatırımcılar arasında hiçbir ayrım sözkonusu değildir.
Soru 13. Bir fabrikanın mülkiyeti yabancı bir yatırımcıya ait olabilir mi?
Cevap: İran’daki yabancı yatırımlar İranli bir şirketin kurulmasına dayalı olarak gerçekleşmektedir. Fabrika ve diğer mülkiyetler yabancı ve yerli hissedarların üzerine kayıtlı olmayıp firma adına kayıtlıdır.
Soru 14. İran İslam Cumhuriyeti Devleti yabancı yatırımların korunması için ne gibi güvenceler vermektedir?
Cevap: Yabancı yatırımların teşviki ve desteklenmesine ilişkin kanun gereğince ülkeye giren sermayeler ve ondan elde edilecek gelirler kanunsal olarak devlet himayesi kapsamındadırlar. Çıkarılan özel bir kanunla yabancı sermaye sahibinin mülkiyet hakkından men edildiği durumlarda ise devlet, meydana gelebilecek zararları adil bir şekilde karşılamaktadır.
Soru 15. Yabancı yatırımcı tarafından bir fabrika kurulmak istenmesi durumunda makine ve donanım aletlerinin sevkiyatı vergi işlemine tabi tutuluyor mu?
Cevap: Yabancı yatırımcı tarafından ülkeye getirilen ürütemi dayalı makine aletleri gümrük harç ve vergilerinden ve sipariş kaydı bedelinden muaftır.
Soru 16. İran’daki çeşitli bölge ve şehirler arasında yatırım önceliğine dayalı farklılıklar var mı? Yatırım şartları ve kanunları ülkenin her tarafında aynı mı?
Cevap: Bütün ülkede yabancı yatırımlara ilişkin şartlar aynıdır. Ancak ülkenin mahrum kalmış bölgelerinde gerçekleşen yatarımlar diğer bölgelerde yapılan yatırımlara oranla %50’lik bir farkla daha çok vergi muafiyetinden yararlanmaktadır.
Soru 17. Eğitim için İran’a gelen mühendis ve uzmanlar vize ve ikamet problemleriyle karşılaşıyor mu?
Cevap: Karara bağlanmış yabancı yatırım projeleri çerçevesinde eğitim, montaj veya faaliyete geçirmek için İran’a gelen yabancı uzmanların ülkeye giriş ve ikametlerinde kolaylık sağlanmaktadır.
Soru 18. Genel olarak ihracat ve ithalatı yasak olan mevzuat konuları nelerdir? Bununla birlikte hangi malların hangi şartlar altında ithalat ve iharcatına izin verilmektedir?
Cevap: Her türlü ihracat ve ithalat, yürürlükte olan yasa ve kanunlar çerçevesinde gerçekleşmektedir. Bu bağlamda getirilecek sınırlamalar herkesi kapsamaktadır. 10. Maddede de belirtildiği gibi yabancı yatırımlarda döviz ihtiyaçlarının karşılanmasına dek ihracatın yapılması zorunludur ve bu hususta herhangi bir engelleme söz konusu değildir. Bunun dışında bazı üretim ve malların ihracatı devlet tarafından uygun görülmediği durumlarda ise söz konusu gereklilik dikkate alınmaksızın yabancı yatırıma ait döviz, merkez bankası kanalıyla sağlanır.
İran İslam Cumhuriyeti’nde Yatırım Yapmaya İlişkin Aşamalar
I. Aşama: İstenilen projenin seçilmesi için;
1. Sanayi Bakanlığı’nın önerdiği proje listesine müracaat etmek (Ek 1)
2. Yeni bir proje önermek
II. Aşama: Ülke içi yatırımcısı bulmak için;
1. Sanayi Bakanlığı’ndan talep etmek,
2. İran İslam Cumhuriyeti Ticaret, Sanayi ve Madenler Odası ile temas kurmak,
3. Sanayi Danışmalar Kurumu (KOMPAS)’na müracaat etmek
III. Aşama: Gerekli olan belgelerin hazırlanması için;
1. Teknik, mali ve ekonomik imkanlara ilişkin formun (B formu) doldurulması,
2. Tesis izni,
3. A formunun doldurulması,
4. Makine aletleri ve teknik bilgilere ilişkin bilgilere ait tafsilatlı liste
IV. Aşama: Talep edilen belgelerin İran İslam Cumhuriyeti Yatırım Ekonomik ve Teknik Yardımlar Kurumuna gönderilmesi;
1. Gönderilen evrakların ilgili merci tarafından incelenmesi,
2. Projenin onaylanması durumunda Bakanlar Kurulu Kararının çıkması (C Formu)
NOT:
1. Gerekli tüm belgelerin ilgili organa gönderilmesinden sonra 30 gün içinde Bakanlar Kurulu kararı çıkmaktadır.
2. Tasvip edilmiş projelerde firmaların ürettikleri malların bazılarını ihraç etmeleri gerekmektedir.
3. Dış yatırımların oranı genellikle %49’u bulmaktadır.
Dış ülke yatırımcılarından tahsis edilen hisselerin çoğunluğuna sahip olunması için geçerli bir delil sunulması gerekmektedir.
